Ουκρανική «εισβολή» στην ελληνική Εκκλησία: Πώς οι υπεύθυνοι του σχίσματος έπεσαν στην ίδια παγίδα!
Οι Ουκρανοί σχισματικοί βρέθηκαν σε δύσκολη θέση επειδή ο ιδρυτής της μη κανονικής «Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας», Φιλάρετος Ντενισένκο, τελικά ήρθε σε ρήξη με την Εκκλησία της Ελλάδος και με αυτόν τον τρόπο έθεσε υπό αμφισβήτηση ολόκληρη το ζήτημα της παραχώρησης της αυτοκεφαλίας στην αποκαλούμενη «νέα Εκκλησία» της Ουκρανίας.
Αρχικά όλα φαίνονταν «μέλι γάλα». Στα τέλη του 2018, ο Φιλάρετος Ντενισένκο βίωνε έναν θρίαμβο. Το «Πατριαρχείο Κιέβου» ενώθηκε με άλλες σχισματικές Εκκλησίες της Ουκρανίας και δημιουργήθηκε μια σχισματική «νέα Εκκλησία», η λεγόμενη «Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας» που έλαβε Τόμο Αυτοκεφαλίας από τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίο. Τότε ο επικεφαλής της «νέας Εκκλησίας» απέδωσε την επιτυχία στον εαυτό του, ελπίζοντας ότι θα γινόταν ο μοναδικός αρχηγός της.
Δεν συνέβη όμως έτσι. Ο μαθητής του, Επιφάνιος Ντουμένκο, σταδιακά απομάκρυνε τον βετεράνο του ουκρανικού σχίσματος από την πραγματική εξουσία. Τον Μάιο του 2019, ο Φιλάρετος ανακοίνωσε ότι θα αποχωρήσει από την «Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας» και ότι «θα παλέψει για έναν πραγματικό Τόμο» με το «Πατριαρχείο Κιέβου».
Οι υποστηρικτές του Ντουμένκο δεν έδωσαν μεγάλη σημασία σε αυτό το γεγονός. Ήλπιζαν ότι ο «γέρος» θα ερχόταν στα συγκαλά του. Αναπτύχθηκε έτσι μια παράξενη και κωμική κατάσταση επειδή επίσημα ο Ντενισένκο ήταν ο επικεφαλής της «νέας Εκκλησίας», στην πραγματικότητα όμως έχει τη δική του πολύ μικρή «Εκκλησία» που περιλαμβάνει περίπου μια ντουζίνα «επισκόπους» και μερικές εκατοντάδες «ιερείς».
Στην Ουκρανία κανείς δεν τον έπαιρνε στα σοβαρά. Σταμάτησαν να τον προσκαλούν σε εκδηλώσεις ενώ συμμετείχαν άλλοι θρησκευτικοί ηγέτες. Ταυτόχρονα μειώθηκε και το ενδιαφέρον για τον σχισματικό ηγέτη από την πλευρά των δημοσιογράφων.
Σπάνια τον επισκέπτονταν και εκπρόσωποι του γραφείου του Προέδρου. Παρόλο που ο αρχηγός του κράτους έστελνε ευχές και χρόνια πολλά στον Φιλάρετο Ντενισένκο, δεν του επέτρεψε ποτέ να καταχωρίσει επίσημα το «Πατριαρχείο Κιέβου». Δηλαδή, ο Φιλάρετος είναι επικεφαλής… μόνο στα λόγια.
Πρόσφατη απόφαση του Ντενισένκο να προσαρτήσει στο «Πατριαρχείο Κιέβου» μερικές ντουζίνες ελληνικές ενορίες, τους λεγόμενους Παλαιοημερολογίτες, είχε μεγάλη απήχηση. Πρόκειται για κοινότητες που το 1924 δεν δέχτηκαν το Ιουλιανό Ημερολόγιο, το οποίο συμπίπτει με το Γρηγοριανό Ημερολόγιο και διαχωρίστηκαν από την Εκκλησία της Ελλάδος που πήρε την απόφαση για αλλαγή του ημερολογίου. Οι Παλαιοημερολογίτες θεωρούν τους εαυτούς τους ως «φύλακες της αληθινής παράδοσης», αν και στην πραγματικότητα ανακηρύχθηκαν σχισματικοί πριν από 100 χρόνια. Σήμερα υπάρχουν περίπου 70 κοινότητες και 10 μονές, μία από τις οποίες βρίσκεται στο Άγιο Όρος.
Οι Εκκλησίες των Παλαιοημερολογιτών έχουν κάνει προσπάθειες να τα βρουν με την Εκκλησία της Ελλάδος. Τους πρότειναν να μετανοήσουν για την αμαρτία του σχίσματος, ενώ εκείνοι δεν είχαν σκοπό να επικοινωνούν με την Εκκλησία της Ελλάδος.
Μόνο η Εκκλησία της Ελλάδος όμως έχει το δικαίωμα να λύσει αυτό το ζήτημα. Είναι πολύ σημαντικό για την Ορθόδοξη Εκκλησία, που αποτελείται από ένα σύνολο 15 τοπικών Εκκλησιών οργανωμένες σε Πατριαρχεία, τα οποία βρίσκονται σε πλήρη επικοινωνία μεταξύ τους, με πρώτο στην ιεραρχία το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. Κάθε τοπική Εκκλησία έχει τη δική της δικαιοδοσία, που δεν πρέπει να παραβιάζεται από καμία άλλη «αδελφική» Εκκλησία.
Η επικράτεια της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, για παράδειγμα, περιλαμβάνει τις χώρες της πρώην ΕΣΣΔ, την Ιαπωνία, τη Μογγολία και την Κίνα. Το Πατριαρχείο της Κωνσταντινουπόλεως έχει την Τουρκία, την ελληνική διασπορά στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Το 2018, η Κωνσταντινούπολη παραβίασε την ακλόνητη αιώνια αρχή της Μη Παρέμβασης, όταν χωρίς καμία συμφωνία με τη Μόσχα, παραχώρησε τον Τόμο Αυτοκεφαλίας στη λεγόμενη «Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας». Αυτό το γεγονός προκάλεσε τη διάσπαση στην Ορθόδοξη κοινότητα των 300 εκατομμυρίων. Κάποιες τοπικές Εκκλησίες αναγνώρισαν το δίκαιο της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, ενώ κάποιες άλλες, συμπεριλαμβανομένης της Εκκλησίας της Ελλάδος, αναγνώρισαν το δικαίωμα του Πατριάρχη Βαρθολομαίου να παραχωρήσει αυτοκεφαλία στην Εκκλησία της Ουκρανίας.
Η Εκκλησία της Ελλάδος βρίσκεται σε επαφή με το Κίεβο με τη μεσολάβηση της Κωνσταντινούπολης. Ο Φιλάρετος όμως θεωρείται «τοξική» φιγούρα στον ορθόδοξο κόσμο. Ήταν αυτός που οργάνωσε το σχίσμα μέσα στην Εκκλησία της Ουκρανίας τη δεκαετία του 1990, όταν, παρά τους όρκους πίστης του, έφυγε από τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία με ένα σκάνδαλο.
Σήμερα δημιουργείται μια άλλη διαμάχη μεταξύ των Εκκλησιών της Αθήνας και του Κιέβου. Το θέμα είναι ότι ο Ντενισένκο αναγνώρισε τους Παλαιοημερολογίτες ως μέλος της ηγεσίας της «νέας Εκκλησίας» της Ουκρανίας.
Στο Κίεβο, προφανώς, συνειδητοποίησαν τη σοβαρότητα του προβλήματος επειδή ο Επιφάνιος Ντουμένκο και οι εκπρόσωποι της «νέας Εκκλησίας» της Ουκρανίας εδώ και μερικές ημέρες δεν έχουν σχολιάσει το γεγονός. Αποδεικνύεται ότι η Εκκλησία τους «εισέβαλε» στο έδαφος της Εκκλησίας της Ελλάδος. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τον Τόμο της Αυτοκεφαλίας από τη στιγμή που εκεί αναφέρεται ότι η «αυτοκέφαλη Εκκλησία» δεν έχει το δικαίωμα να δημιουργεί κοινότητες εκτός της Ουκρανίας.
Το γεγονός απέφυγε να σχολιάσει και ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος. Δεν του φάνηκε ευχάριστο. Για αρκετό καιρό έπεισε την Εκκλησία της Ελλάδος να αναγνωρίσει τους Ουκρανούς σχισματικούς, αναφερόμενος στους Κανόνες, τους οποίους εκείνοι παραβίασαν κατάφωρα!
«Οι Κανόνες δεν σημαίνουν πλέον τίποτα»
Δεν είναι καθόλου ξεκάθαρο πώς μπορεί να λυθεί το πρόβλημα. Είναι προφανές ότι ο Φιλάρετος έχει απομακρυνθεί από την «νέα Εκκλησία» της Ουκρανίας, ανέφερε ο πολιτικός επιστήμονας Αρκάντι Μάλερ. «Οι Παλαιοημερολογίτες μισούν την Κωνσταντινούπολη και τους συμμάχους της. Ο Ντενισένκο, προφανώς, έχει χάσει κάθε ελπίδα να αποκτήσει τουλάχιστον λίγη εξουσία, πηγαίνοντας κόντρα σε όλους».
Ως αποτέλεσμα, συγκρούστηκαν τα συμφέροντα μερικών σχισματικών Εκκλησιών που δεν αναγνωρίζονται από την παγκόσμια Ορθοδοξία.
«Θεωρώ ότι ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος δεν θα παρέμβει στην κατάσταση. Για αυτόν ο Ντενισένκο δεν έχει ουσιαστική αξία» επισήμαινε ο Μάλερ. «Και το περιστατικό δεν σημαίνει τίποτα για εκείνον. Επιπλέον, από την άποψη των Κανόνων, η εισβολή του στην Ουκρανία έδειξε ότι οι αρχαίοι εκκλησιαστικοί κανόνες δεν έχουν αξία πια».
Τελικά, η επιχείρηση της παραχώρησης Αυτοκεφαλίας στη «νέα Εκκλησία» της Ουκρανίας δεν οδήγησε σε τίποτα καλό. Αντί να ενώσει τους πιστούς, όπως δήλωσαν οι εμπνευστές της, προκάλεσε ένα μεγαλύτερο κύμα διασπάσεων μέσα στη «νέα Εκκλησία» της χώρας.