Δημήτρης Ριζούλης
Υπερκυβέρνηση.
Νέα τάξη πραγμάτων. Σύστημα. Ολιγάρχες. Ελίτ. Λέσχες. Παγκόσμια αγορά.
Ολα
τα παραπάνω αναφέρονται κατά καιρούς ως η αιτία του κακού για την κατρακύλα των
σύγχρονων κοινωνιών και τη χειραγώγηση του λαού. Κάποιοι λένε πως όλα αυτά
είναι θεωρίες συνωμοσίας και ότι μόνοι μας ορίζουμε τα πάντα. Άλλοι ότι έχουν
βάση τέτοιες υποψίες και ότι είμαστε πιόνια στα χέρια ισχυρών. Εγώ θα έλεγα ότι
ενδεχομένως να ισχύουν εν μέρει και τα δύο.
Υπάρχει
όμως τα τελευταία δέκα χρόνια κάτι πολύ πιο απλό και συγκεκριμένο, που
επηρεάζει τη ζωή μας καθοριστικά, μας χειραγωγεί, διαλύει την κοινωνία και μας
καθοδηγεί σε επικίνδυνους δρόμους. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το
facebook, το twitter, το Instagram, το ΤikΤok και δεκάδες ακόμα. Και δεν το λέω
εγώ, αλλά αυτοί που τα κατασκεύασαν!
Στο
Netflix παίζεται αυτές τις μέρες ένα συγκλονιστικό ντοκιμαντέρ με τίτλο «Το
κοινωνικό δίλημμα», που περιγράφει πόσο άλλαξε η ζωή μας με όλα αυτά τα
σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία επικοινωνίας που έχουμε πάντα μαζί μας, πάνω μας,
δηλαδή στο κινητό μας. Μιλούν άνθρωποι που δημιούργησαν πολλά εξ αυτών,
ορισμένα από τα μεγαλύτερα μυαλά της Σίλικον Βάλεϊ, που αντιλήφθηκαν ότι
κατασκεύασαν ένα τέρας. Εναν τεχνολογικό Φρανκενστάιν που ξέφυγε από τον έλεγχό
τους.
Το
ντοκιμαντέρ καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η ζωή μας είναι απολύτως ελεγχόμενη, η
δε χειραγώγηση των μαζών προσλαμβάνει διαστάσεις πανδημίας χωρίς εμβόλιο! Μας
προσφέρουν ένα προϊόν που είναι δωρεάν, αλλά το πραγματικό προϊόν είμαστε
εμείς. Τα δεδομένα μας αποθηκεύονται και αξιοποιούνται με σκοπό το κέρδος,
χωρίς κανόνες και εν αγνοία μας. Νομίζουμε πως εμείς ελέγχουμε όλες αυτές τις
εφαρμογές και αποφασίζουμε μόνοι μας, αλλά ουσιαστικά αυτές μάς ελέγχουν και
μας καθοδηγούν σε μια εικονική πραγματικότητα.
Αυτά
τα χρυσά παιδιά της τεχνολογίας (που μόνο ψεκασμένα δεν μπορείς να τα πεις)
εξηγούν ότι η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι κάτι μελλοντικό, αλλά ήδη υπάρχει στη
ζωή μας και την κυριεύει. Για παράδειγμα, ο δημιουργός του «like»
δηλώνει ότι όταν το εμπνεύστηκε, ο σκοπός του ήταν να μοιράζονται οι χρήστες
αγάπη και όμορφα συναισθήματα. Δεν μπορούσε τότε να φανταστεί ότι
σήμερα θα είναι μία από τις αιτίες αύξησης των αυτοκτονιών στους εφήβους. Τα
στοιχεία που παρουσιάζονται αναφέρουν ότι με την εμφάνιση των μέσων κοινωνικής
δικτύωσης αυξήθηκαν κατακόρυφα οι αυτοκτονίες ανηλίκων παγκοσμίως. Στους δε
προεφήβους η αύξηση ξεπέρασε κατά πολύ το 100%, ενώ όλες τις προηγούμενες
δεκαετίες οι σχετικοί αριθμοί ήταν σταθεροί.
Ποιος
όμως τα κάνει όλα αυτά, αποξενώνει τους ανθρώπους, καταρρακώνει την παιδική
ψυχολογία, προωθεί ψεύτικα μοντέλα ζωής και ομορφιάς, εντείνει τον ανταγωνισμό
και προωθεί τη συνεχή επίκριση; Κάποιο σατανικό μυαλό; Κάποιο λόμπι; Οι
ιδιοκτήτες αυτών των μέσων; Όχι! Κανείς τους. Πίσω από αυτή την καταστροφή δεν
υπάρχει ένοχος. Μόνο ο νόμος του χρήματος… Είναι σαν τα τεχνολογικά μέσα να
αυτονομήθηκαν και να λειτουργούν μόνα τους θέλοντας το κακό μας.
Το
facebook μάς «σκανάρει», αποθηκεύει τις προτιμήσεις μας, πού πηγαίνουμε, τι
βλέπουμε, τι γράφουμε, πόσο χρόνο αφιερώνουμε σε μια φωτογραφία κ.λπ. Στη
συνέχεια μας εμφανίζει μόνο τις αναρτήσεις και τις αναφορές που ταιριάζουν στο
προφίλ μας. Όχι τα πάντα, όχι όλα όσα γράφονται, αλλά όσα αποφασίζουν
οι υπερυπολογιστές ότι πρέπει να βλέπουμε. Φυσικά, μαζί και τις
σχετικές διαφημίσεις που έχουν περισσότερες πιθανότητες να μας δελεάσουν.
Φτιάχνεται, λοιπόν, ένας εικονικός κόσμος στο κινητό μας, που νομίζουμε ότι
είναι το κοινό αίσθημα. Οι «ειδήσεις» που μας εμφανίζουν είναι όσα θέλουν να
διαβάσουμε, όχι όλα όσα γράφονται πραγματικά.
Παράλληλα,
τα συστήματα αυτών των μέσων είναι τέτοια που με κάθε τρόπο προκαλούν εθισμό,
αντίστοιχο με αυτόν των ναρκωτικών. Με ειδοποιήσεις,
ήχους, κοινοποιήσεις και άλλα κόλπα σε εθίζουν να μπαίνεις συνεχώς στο κινητό,
να αφιερώνεις ατελείωτες ώρες για να βλέπεις και πολλές διαφημίσεις. Όλο το
οικοδόμημα είναι κατασκευασμένο για να εξυπηρετεί εμπορικές ανάγκες και το
κυνήγι του χρήματος. Και είναι ανεξέλεγκτο! Είσαι εσύ, απέναντι σε
υπερυπολογιστές που σε βομβαρδίζουν. Άνιση η μάχη… Ακόμα κι αν νομίζεις ότι
μπορείς να αντισταθείς, η πράξη αποδεικνύει ότι είναι σχεδόν αδύνατον.
Τα
μετανοημένα παιδιά της Σίλικον Βάλεϊ προτείνουν είτε να κλείσουμε όλες αυτές
τις εφαρμογές είτε να αφαιρέσουμε όλες τις ειδοποιήσεις. Σε κάθε περίπτωση,
θεωρούν απαγορευτικά όλα τα σόσιαλ μίντια πριν από το λύκειο. Αυτή είναι,
λοιπόν, η μάστιγα της εποχής μας. Η βασική αιτία που μας οδηγεί σε αποχαύνωση,
διάλυση και καταστροφή.
Τα
κοινωνικά δίκτυα έφεραν βέβαια και πολλά καλά. Βοήθησαν στην επικοινωνία εξ
αποστάσεως και στην ελεύθερη διακίνηση απόψεων, παρακάμπτοντας τα ελεγχόμενα
μέσα ενημέρωσης και την προπαγάνδα της εξουσίας. Όμως
παράλληλα προκάλεσαν σύγχυση, διασπορά ψευδών ειδήσεων, κοινωνικές εντάσεις.
Γι’ αυτό απαιτείται η επιστροφή στα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης, όσα
τουλάχιστον είναι ακόμα ανεξάρτητα και ελεύθερα.
Η
ανθρωπότητα αρνείται, δυστυχώς, να πάρει τα μαθήματά της.
Κάνει τα ίδια λάθη από την εποχή του πύργου της Βαβέλ. Η τεχνολογία έχει πολλά
καλά, αρκεί να μη λειτουργεί ανεξέλεγκτα. Τότε μετατρέπεται σε κατάρα.