Περί ὀνείρων καί ὁραμάτων

 ἀδειανή ὅμως κοιλιά κάμει τό φρόνημά
μας τόπο ἔρημο, πού ἠρεμεῖ ἀπό λογισμούς καί ἡσυχάζει ἀπό ὅλες τίς ταραχώδεις σκέψεις.
Ἐνῶ ἐκείνη ἡ γεμάτη καί χορτάτη εἶναι χῶρος θεαμάτων καί τετράπυλο τῶν ἄτοπων φαντασμάτων,
ἀκόμη καί ἄν εἴμαστε μόνοι στήν ἔρημο. Διότι, ὅπως λέγει «ὁ χορτασμένος ἐπιθυμεῖ
πολλά».

***

Δέν εἶναι λοιπόν
μόνο ἡ μελέτη τῶν πονηρῶν ἐκείνη πού βλάπτει ὅποιον ἐπιδίδεται σ᾿ αὐτήν, ἀλλά ἐπίσης
καί ἡ θεωρία καί ἡ μνήμη τῶν προσώπων πού ἐκτελοῦν τά πονηρά. Καί ἐπίσης δέν εἶναι
μόνο ἡ ἄσκησις τῆς ἀρετῆς πού βοηθεῖ σημαντικά ἐκεῖνον πού τήν ἐκτελεῖ, ἀλλά καί
ἡ φαντασία τῆς διανοίας, πού διαμορφώνεται ἀπό τήν μνήμη τῶν προσώπων πού τήν ἐπιτελοῦν.

Ἀπό αὐτό εἶναι γνωστό
ὅτι οἱ περισσότεροι ἀπό αὐτούς πού ἔφθασαν στήν τάξι τῆς καθαρότητος ἀξιώνονται
νά βλέπουν διαρκῶς μερικούς ἁγίους σέ νυκτερινές ὀπτασίες, καί ἡ θεωρία τους, ἐντυπωμένη
μέσα στίς ψυχές των, γίνεται γι᾿ αὐτούς ἀφορμή χαρᾶς ὅλη τήν ἡμέρα διά τῆς νοερᾶς
μελέτης στήν διάνοιά τους. Ἐξ αἰτίας αὐτοῦ προσέρχονται στήν ἐκτέλεσι τῶν ἀρετῶν
μέ ζῆλο καί ἀνάβει μέσα τους περίσσεια φλόγα γι᾿ αὐτές.

Λέγεται ὅτι οἱ ἅγιοι
Ἄγγελοι λαμβάνουν τίς μορφές κάποιων ἁγίων, τιμίων καί ἀγαθῶν, καί παρουσιάζονται
στήν ψυχή σέ ὀπτασίες κατά τήν διάρκεια τοῦ ὕπνου, ὅταν οἱ διαλογισμοί της μετεωρίζωνται,
καί τήν γεμίζουν χαρά, ἱκανοποίησι καί ἀγαλλίασι· ἀλλά καί κατά τήν ἡμέρα δέν παύουν
νά κινοῦν αὐτές τίς μορφές μέ τήν θεωρία τῶν λογισμῶν τους, κι ἐλαφρύνεται τό ἔργο
της ἀπό τήν χαρά γιά τούς ἁγίους ἀνθρώπους.

Τό ἴδιο συμβαίνει
καί κατά τήν διάρκεια τῶν πολέμων. Ὅποιος συνηθίζει νά μελετᾶ τά πονηρά, ἐπηρεάζεται
ἀπό τούς δαίμονες μέ τέτοιες εἰκόνες· διότι οἱ δαίμονες λαμβάνουν κάποια μορφή καί
δείχνουν μέ αὐτήν στήν ψυχή φαντασίες πού τήν τρομοκρατοῦν, παρουσιάζοντας σ᾿ αὐτούς
συνήθως στοιχεῖα ἀπό τήν ἀνάμνησι τῆς ἡμέρας. Μερικές φορές μέ τέτοια φοβερή θεωρία
πού τρομοκρατεῖ τήν ψυχή τήν κάμουν ἀσθενῆ· ἄλλοτε πάλι τῆς παριστάνουν τήν δυσχέρεια
τῆς ζωῆς στήν ἡσυχία καί τή μόνωσι καί ἄλλα παρόμοια.

***

Κι ἐμεῖς λοιπόν,
ἀδελφοί, πρέπει νά προσέχωμε τίς μνῆμες καί μέ βάσι αὐτές νά ἐκτιμήσωμε τήν κατάστασι
τῆς ψυχῆς· ἄς ἀναλάβωμε ἀπό τώρα γιά πάντα τήν προσπάθεια νά διακρίνωμε τίς μνῆμες
κατά τήν μελέτη μας, καί νά ἀποφασίσωμε, ποιές θά δεχθοῦμε καί ποιές θά ἀποδιώξωμε
γρήγορα, ὅταν πλησιάσουν στό φρόνημά μας, ἀφοῦ διαπιστώσωμε, ἄν προέρχωνται ἀπό
τήν ἐνέργεια δαιμόνων πού ρίπτουν ὑλικά στά πάθη ἤ στίς ἐπιθυμίες καί τόν θυμό·
ἄν προέρχωνται ἀπό τούς ἁγίους Ἀγγέλους πού μᾶς προσφέρουν τό νεῦμα τῆς χαρᾶς καί
τῆς γνώσεως καί πλησιάζοντάς μας ἀφυπνίζουν τίς μνῆμες τῶν λογισμῶν· ἄν προσέρχωνται
ἀπό τήν ἀνάμνησι τῶν προηγουμένων ἐμπειριῶν μας, ἀπό τίς ὁποῖες κινοῦνται στήν ψυχή
οἱ λογισμοί πού τήν ἁρπάζουν εἴτε πρός τήν μιά εἴτε πρός τήν ἄλλη κατεύθυνσι. Τήν
πεῖρα γιά τίς δυό αὐτές καταστάσεις θ᾿ ἀποκτήσωμε μέ τήν διακριτική γνῶσι, καθώς
ἐπίσης καί τήν θεωρία, τήν συναναστροφή καί τήν ἐκτέλεσί τους, καί τήν καθεμιά τους
πρέπει νά ἀντιμετωπίσωμε μέ ἰδιαίτερη εὐχή.