Ἐπιμέλεια: Χαράλαμπος Μουζουρίδης, Θεολόγος
α. Ἡ ὑπακοή τῆς λογικῆς ἐκτοπίζει τό θέλημα τοῦ Θεοῦ.
β. Ἡ ὑπακοή τῆς πίστεως ὑπερβαίνει τήν ὑπακοή τῆς λογικῆς καί εἶναι ἀρεστή
στόν Θεό.
στόν Θεό.
γ. Ὁ Προφήτης μεταφέροντας τό θέλημα τοῦ Θεοῦ στόν κοσμικό βασιλιά ματώνει.
δ. Ποιός σύγχρονος Ἐκκλησιαστικός Ἄρχοντας μάτωσε σήμερα μεταφέροντας τό θέλημα
τοῦ Θεοῦ στόν κοσμικό Ἄρχοντα;
τοῦ Θεοῦ στόν κοσμικό Ἄρχοντα;
ε. Τελικά γίνεται αὐτό πού θέλει ὁ Θεός.
Στήν Παλαιά Διαθήκη ἀναφέρεται κάποιος
βασιλιάς ὅτι διοικοῦσε μέ τυραννικό τρόπο, ὥστε ὁ φιλάνθρωπος Θεός μή ὑποφέροντας
τήν τυραννία διέταξε τόν Προφήτη νά πάει καί νά ἐλέγξει τόν βασιλιά ἐκεῖνο. Ὁ Προφήτης
ἐπειδή γνώριζε ὅτι ὁ βασιλιάς ἦταν ἀπάνθρωπος, δέν ἤθελε νά πάει ὅπως ἦταν, μή τυχόν
τόν δεῖ ἀπό μακρυά καί ἐννοήσει τήν αἰτία καί τόν διώξει, καί ἔτσι δέν μπορέσει
νά τόν ἐλέγξει, ἤ πάλι ἄν τοῦ ἔλεγε ὅτι «γιά τήν ἀπανθρωπιά σου μέ ἔστειλε ὁ Θεός»,
μήπως δέν προσέξει στά λεγόμενα. Σκέφτηκε, λοιπόν, νά κτυπηθεῖ ἀπό κάποιον καί νά
πάει στό βασιλιά καταματωμένος σάν μηνυτής, ὥστε ἔτσι νά τόν παραπλανήσει καί νά
τόν κάνει ν᾿ ἀκούσει. Καί ἀφοῦ βρῆκε στό δρόμο κάποιον πού κρατοῦσε ἀξίνα, τοῦ εἶπε:
«Ὁ Κύριος διατάζει: σήκωσε τήν ἀξίνα σου καί χτύπησέ με στό κεφάλι». Αὐτός, ἐπειδή
ἦταν θεοσεβής, εἶπε: «Ποτέ, κύριέ μου· ἐγώ εἶμαι ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ, δέ θά σηκώσω
τό χέρι μου σέ Προφήτη πού ἔχρισε ὁ Κύριος». Καί εἶπε ὁ Προφήτης: «Ὁ Κύριος λέει:
ἐπειδή δέν ὑπάκουσες στή φωνή τοῦ Κυρίου, νά ἔρθει λιοντάρι ἀπό τήν ἔρημο καί νά
σέ σπαράξει». Αὐτό δέν ἦταν ὀργή, μή γένοιτο· ἀλλά ἔγινε πρός ὠφέλεια πολλῶν. Καί
ἦταν ἄξιος ὁ ἀγαθός ἐκεῖνος ἄνθρωπος νά μήν πεθάνει ὅπως οἱ λοιποί ἄνθρωποι, ἀλλά,
κατά τόν λόγο τοῦ Κυρίου, νά σπαραχθεῖ ἀπό τό θηρίο καί νά στεφανωθεῖ ἐξαιτίας τοῦ
σκληροῦ αὐτοῦ θανάτου.
βασιλιάς ὅτι διοικοῦσε μέ τυραννικό τρόπο, ὥστε ὁ φιλάνθρωπος Θεός μή ὑποφέροντας
τήν τυραννία διέταξε τόν Προφήτη νά πάει καί νά ἐλέγξει τόν βασιλιά ἐκεῖνο. Ὁ Προφήτης
ἐπειδή γνώριζε ὅτι ὁ βασιλιάς ἦταν ἀπάνθρωπος, δέν ἤθελε νά πάει ὅπως ἦταν, μή τυχόν
τόν δεῖ ἀπό μακρυά καί ἐννοήσει τήν αἰτία καί τόν διώξει, καί ἔτσι δέν μπορέσει
νά τόν ἐλέγξει, ἤ πάλι ἄν τοῦ ἔλεγε ὅτι «γιά τήν ἀπανθρωπιά σου μέ ἔστειλε ὁ Θεός»,
μήπως δέν προσέξει στά λεγόμενα. Σκέφτηκε, λοιπόν, νά κτυπηθεῖ ἀπό κάποιον καί νά
πάει στό βασιλιά καταματωμένος σάν μηνυτής, ὥστε ἔτσι νά τόν παραπλανήσει καί νά
τόν κάνει ν᾿ ἀκούσει. Καί ἀφοῦ βρῆκε στό δρόμο κάποιον πού κρατοῦσε ἀξίνα, τοῦ εἶπε:
«Ὁ Κύριος διατάζει: σήκωσε τήν ἀξίνα σου καί χτύπησέ με στό κεφάλι». Αὐτός, ἐπειδή
ἦταν θεοσεβής, εἶπε: «Ποτέ, κύριέ μου· ἐγώ εἶμαι ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ, δέ θά σηκώσω
τό χέρι μου σέ Προφήτη πού ἔχρισε ὁ Κύριος». Καί εἶπε ὁ Προφήτης: «Ὁ Κύριος λέει:
ἐπειδή δέν ὑπάκουσες στή φωνή τοῦ Κυρίου, νά ἔρθει λιοντάρι ἀπό τήν ἔρημο καί νά
σέ σπαράξει». Αὐτό δέν ἦταν ὀργή, μή γένοιτο· ἀλλά ἔγινε πρός ὠφέλεια πολλῶν. Καί
ἦταν ἄξιος ὁ ἀγαθός ἐκεῖνος ἄνθρωπος νά μήν πεθάνει ὅπως οἱ λοιποί ἄνθρωποι, ἀλλά,
κατά τόν λόγο τοῦ Κυρίου, νά σπαραχθεῖ ἀπό τό θηρίο καί νά στεφανωθεῖ ἐξαιτίας τοῦ
σκληροῦ αὐτοῦ θανάτου.
Κάτι ἀνάλογο λέγεται στό Γεροντικό γιά
τέσσερεις ἱερεῖς πού εἶχαν συμφωνήσει νά μείνουν μαζί[1]. Οἱ δύο πέθαναν καί ἀπῆλθαν στόν
Κύριο· ὁ τέταρτος, πού ἦταν καί διακονητής τους, ἔπεσε σέ πορνεία. Οἱ δύο λοιπόν
ζητοῦσαν ἀπό τόν Κύριο νά σπαραχθεῖ ὁ τέταρτος ἀπό θηρίο γιά νά ἐξιλεωθεῖ γιά τήν
ἁμαρτία του, μά ὁ Κύριος δέν τούς ἄκουσε· ἔκρινε πώς ἔπρεπε νά ἀκούσει τόν τρίτο
ἡσυχαστή πού προσευχόταν γιά τόν διακονητή, νά σωθεῖ ἀπό τό λιοντάρι.
τέσσερεις ἱερεῖς πού εἶχαν συμφωνήσει νά μείνουν μαζί[1]. Οἱ δύο πέθαναν καί ἀπῆλθαν στόν
Κύριο· ὁ τέταρτος, πού ἦταν καί διακονητής τους, ἔπεσε σέ πορνεία. Οἱ δύο λοιπόν
ζητοῦσαν ἀπό τόν Κύριο νά σπαραχθεῖ ὁ τέταρτος ἀπό θηρίο γιά νά ἐξιλεωθεῖ γιά τήν
ἁμαρτία του, μά ὁ Κύριος δέν τούς ἄκουσε· ἔκρινε πώς ἔπρεπε νά ἀκούσει τόν τρίτο
ἡσυχαστή πού προσευχόταν γιά τόν διακονητή, νά σωθεῖ ἀπό τό λιοντάρι.
Στή συνέχεια τῆς ἱστορίας, ὁ Προφήτης
βρῆκε ἕναν ἄλλον ὑπάκουο καί τοῦ εἶπε: «Ὁ Κύριος διατάζει: σήκωσε τήν ἀξίνα σου
καί χτύπησέ με στό κεφάλι». Αὐτός, ἀκούγοντας τό «ὁ Κύριος διατάζει», χωρίς νά ἐξετάσει,
χτύπησε μέ τήν ἀξίνα του τόν Προφήτη στό κεφάλι. Τότε ὁ Προφήτης τοῦ εἶπε, ὅπως
κάποτε ὁ Μωϋσῆς: «Νά ἔχεις τήν εὐλογία τοῦ Κυρίου, γιατί ἄκουσες τόν λόγο τοῦ Κυρίου»[2]. Ὥστε ὁ πρῶτος
ἀπό πολλή καλωσύνη σεβάστηκε τόν Προφήτη καί δέν ὑπάκουσε, ὅπως ὁ Πέτρος δέν ἄφηνε
τόν Κύριο νά τοῦ νίψει τά πόδια[3], ἐνῶ ἄλλος
χωρίς νά ἐξετάσει ἔκανε ὑπακοή, ὅπως ὁ λαός τοῦ Μωϋσῆ ἐκπλήρωσε τήν ὑπακοή μέ τό
νά σφάξει ὁ ἕνας τόν ἄλλο[4].
βρῆκε ἕναν ἄλλον ὑπάκουο καί τοῦ εἶπε: «Ὁ Κύριος διατάζει: σήκωσε τήν ἀξίνα σου
καί χτύπησέ με στό κεφάλι». Αὐτός, ἀκούγοντας τό «ὁ Κύριος διατάζει», χωρίς νά ἐξετάσει,
χτύπησε μέ τήν ἀξίνα του τόν Προφήτη στό κεφάλι. Τότε ὁ Προφήτης τοῦ εἶπε, ὅπως
κάποτε ὁ Μωϋσῆς: «Νά ἔχεις τήν εὐλογία τοῦ Κυρίου, γιατί ἄκουσες τόν λόγο τοῦ Κυρίου»[2]. Ὥστε ὁ πρῶτος
ἀπό πολλή καλωσύνη σεβάστηκε τόν Προφήτη καί δέν ὑπάκουσε, ὅπως ὁ Πέτρος δέν ἄφηνε
τόν Κύριο νά τοῦ νίψει τά πόδια[3], ἐνῶ ἄλλος
χωρίς νά ἐξετάσει ἔκανε ὑπακοή, ὅπως ὁ λαός τοῦ Μωϋσῆ ἐκπλήρωσε τήν ὑπακοή μέ τό
νά σφάξει ὁ ἕνας τόν ἄλλο[4].
Καί στά φανερά, ἐκεῖνος πού ἀκούει
τό θεῖο θέλημα κάνει καλύτερα, γιατί θεωρεῖ σοφότερη ἀπό τή φυσική γνώση τήν ὑπερφυσική
διαταγή τοῦ Κυρίου τῆς φύσεως· ἐνῶ ἐκεῖνος πού παρακούει, κάνει κάτι κατώτερο,
γιατί θεωρεῖ τά φαινομενικά καλά δικαιότερα ἀπ᾿ ὅσα ζητεῖ ὁ Θεός. Βαθύτερα ὅμως
δέν εἶναι ἔτσι, ἀλλά σημασία ἔχει ὁ σκοπός τῆς ὑπακοῆς ἤ τῆς παρακοῆς. Ἐκεῖνος
δηλαδή πού ἔχει σκοπό νά ἀρέσει στόν Θεό, αὐτός εἶναι πού κάνει τό καλύτερο.
Καί στά φανερά, ὁ Θεός φαίνεται νά ὀργίζεται ἐναντίον ἐκείνου πού παράκουσε καί
νά εὐλογεῖ ἐκεῖνον πού ὑπάκουσε· στό βάθος ὅμως δέν εἶναι ἔτσι, ἀλλά ὅπως εἴπαμε
σύμφωνα μέ τή φυσική θεωρία, καί οἱ δύο ἦσαν ἐξίσου ἀγαθοί, γιατί ὁ σκοπός καί τῶν
δύο ἦταν σύμφωνος μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ.
τό θεῖο θέλημα κάνει καλύτερα, γιατί θεωρεῖ σοφότερη ἀπό τή φυσική γνώση τήν ὑπερφυσική
διαταγή τοῦ Κυρίου τῆς φύσεως· ἐνῶ ἐκεῖνος πού παρακούει, κάνει κάτι κατώτερο,
γιατί θεωρεῖ τά φαινομενικά καλά δικαιότερα ἀπ᾿ ὅσα ζητεῖ ὁ Θεός. Βαθύτερα ὅμως
δέν εἶναι ἔτσι, ἀλλά σημασία ἔχει ὁ σκοπός τῆς ὑπακοῆς ἤ τῆς παρακοῆς. Ἐκεῖνος
δηλαδή πού ἔχει σκοπό νά ἀρέσει στόν Θεό, αὐτός εἶναι πού κάνει τό καλύτερο.
Καί στά φανερά, ὁ Θεός φαίνεται νά ὀργίζεται ἐναντίον ἐκείνου πού παράκουσε καί
νά εὐλογεῖ ἐκεῖνον πού ὑπάκουσε· στό βάθος ὅμως δέν εἶναι ἔτσι, ἀλλά ὅπως εἴπαμε
σύμφωνα μέ τή φυσική θεωρία, καί οἱ δύο ἦσαν ἐξίσου ἀγαθοί, γιατί ὁ σκοπός καί τῶν
δύο ἦταν σύμφωνος μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ.
Καί αὐτά μέν ἔτσι εἶναι. Ὁ δέ Προφήτης,
ἀφοῦ πῆγε στόν βασιλιά καί στάθηκε ἐμπρός του, τοῦ εἶπε: «Βασιλιά, κάνε ἐκδίκηση,
γιατί ἐκεῖ πού ἐρχόμουν στόν δρόμο, μέ συνάντησε κάποιος καί μέ χτύπησε στό κεφάλι».
Αὐτός βλέποντας τά αἵματα καί τήν πληγή, θύμωσε κατά τή συνήθειά του, ὄχι ὅμως ἐναντίον
τοῦ Προφήτη, ἀλλά νομίζοντας ὅτι ἔχει νά κρίνει κάποιον ἄλλο καί ὄχι τόν ἑαυτό του,
ἀποφάσισε βαριά ποινή ἐναντίον τοῦ δράστη. Καί ὁ Προφήτης ἀφοῦ πέτυχε ἐκεῖνο πού
ἤθελε, τοῦ λέει: «Καλά εἶπες, βασιλιά. Γιά τοῦτο, νά τί λέει ὁ Κύριος: Θά συντρίψω
τή βασιλεία σου καί θά τήν ἀφαιρέσω ἀπό σένα καί ἀπό τούς ἀπογόνους σου, ἐπειδή
ἐσύ εἶσαι ἐκεῖνος πού ἔκανε αὐτά». Καί ἔτσι ὁ Προφήτης ὁλοκλήρωσε τήν ἀποστολή του
ὅπως ἤθελε, καί μέ τέχνη ἔκανε τόν βασιλιά νά προσέξει στά λεγόμενά του, καί ἔφυγε
δοξάζοντας τόν Θεό.
ἀφοῦ πῆγε στόν βασιλιά καί στάθηκε ἐμπρός του, τοῦ εἶπε: «Βασιλιά, κάνε ἐκδίκηση,
γιατί ἐκεῖ πού ἐρχόμουν στόν δρόμο, μέ συνάντησε κάποιος καί μέ χτύπησε στό κεφάλι».
Αὐτός βλέποντας τά αἵματα καί τήν πληγή, θύμωσε κατά τή συνήθειά του, ὄχι ὅμως ἐναντίον
τοῦ Προφήτη, ἀλλά νομίζοντας ὅτι ἔχει νά κρίνει κάποιον ἄλλο καί ὄχι τόν ἑαυτό του,
ἀποφάσισε βαριά ποινή ἐναντίον τοῦ δράστη. Καί ὁ Προφήτης ἀφοῦ πέτυχε ἐκεῖνο πού
ἤθελε, τοῦ λέει: «Καλά εἶπες, βασιλιά. Γιά τοῦτο, νά τί λέει ὁ Κύριος: Θά συντρίψω
τή βασιλεία σου καί θά τήν ἀφαιρέσω ἀπό σένα καί ἀπό τούς ἀπογόνους σου, ἐπειδή
ἐσύ εἶσαι ἐκεῖνος πού ἔκανε αὐτά». Καί ἔτσι ὁ Προφήτης ὁλοκλήρωσε τήν ἀποστολή του
ὅπως ἤθελε, καί μέ τέχνη ἔκανε τόν βασιλιά νά προσέξει στά λεγόμενά του, καί ἔφυγε
δοξάζοντας τόν Θεό.
Τέτοιες, λοιπόν, ἦταν οἱ ψυχές τῶν Προφητῶν.
Ἀγαποῦσαν τόν Θεό καί ἦταν πρόθυμες νά ὑποφέρουν γιά τήν ἐκπλήρωση τοῦ θελήματός
Του, γιατί εἶχαν γνώση Θεοῦ. Καί εἶναι εὔλογο. Ἐκεῖνος πού γνωρίζει ἀκριβῶς μία
ὁδό ἤ μιά τέχνη, τήν ἀκολουθεῖ μέ κάθε εὐκολία καί προθυμία καί δείχνει καί σέ ἄλλους
τή διαδρομή ἤ τά μυστικά καί τούς τρόπους τῆς τέχνης, ἀκόμη καί ἄν εἶναι νέος καί
ἁπλοϊκός, ἐνῶ οἱ ἄλλοι εἶναι γέροντες καί σοφοί σέ ἄλλα θέματα. Καί οἱ Προφῆτες,
οἱ Ἀπόστολοι καί οἱ Μάρτυρες δέν ἔμαθαν τή θεογνωσία καί τή σοφία ἐξ ἀκοῆς, ὅπως
ἐμεῖς, ἀλλά ἔδωσαν τό αἷμα του καί ἔλαβαν πνεῦμα, ὅπως λένε οἱ Γέροντες: «Δῶσε
αἷμα γιά νά λάβεις πνεῦμα». Γι᾿ αὐτό καί οἱ Πατέρες ἀντί σωματικό μαρτύριο ὑπέστησαν
τό μαρτύριο τῆς συνειδήσεως, ἔχοντας ἀντί σωματικό θάνατο, τόν θάνατο τῆς προαιρέσεως,
γιά νά νικήσει ὁ νοῦς τά σαρκικά θελήματα καί νά γίνει βασιλιάς, μέ τή χάρη τοῦ
Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ Κυρίου μας. Σ᾿ Αὐτόν ἀνήκει ἡ δόξα καί ἡ ἐξουσία, ἡ τιμή καί
ἡ προσκύνηση, καί τώρα καί πάντοτε καί στούς αἰῶνες. Ἀμήν.
Ἀγαποῦσαν τόν Θεό καί ἦταν πρόθυμες νά ὑποφέρουν γιά τήν ἐκπλήρωση τοῦ θελήματός
Του, γιατί εἶχαν γνώση Θεοῦ. Καί εἶναι εὔλογο. Ἐκεῖνος πού γνωρίζει ἀκριβῶς μία
ὁδό ἤ μιά τέχνη, τήν ἀκολουθεῖ μέ κάθε εὐκολία καί προθυμία καί δείχνει καί σέ ἄλλους
τή διαδρομή ἤ τά μυστικά καί τούς τρόπους τῆς τέχνης, ἀκόμη καί ἄν εἶναι νέος καί
ἁπλοϊκός, ἐνῶ οἱ ἄλλοι εἶναι γέροντες καί σοφοί σέ ἄλλα θέματα. Καί οἱ Προφῆτες,
οἱ Ἀπόστολοι καί οἱ Μάρτυρες δέν ἔμαθαν τή θεογνωσία καί τή σοφία ἐξ ἀκοῆς, ὅπως
ἐμεῖς, ἀλλά ἔδωσαν τό αἷμα του καί ἔλαβαν πνεῦμα, ὅπως λένε οἱ Γέροντες: «Δῶσε
αἷμα γιά νά λάβεις πνεῦμα». Γι᾿ αὐτό καί οἱ Πατέρες ἀντί σωματικό μαρτύριο ὑπέστησαν
τό μαρτύριο τῆς συνειδήσεως, ἔχοντας ἀντί σωματικό θάνατο, τόν θάνατο τῆς προαιρέσεως,
γιά νά νικήσει ὁ νοῦς τά σαρκικά θελήματα καί νά γίνει βασιλιάς, μέ τή χάρη τοῦ
Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ Κυρίου μας. Σ᾿ Αὐτόν ἀνήκει ἡ δόξα καί ἡ ἐξουσία, ἡ τιμή καί
ἡ προσκύνηση, καί τώρα καί πάντοτε καί στούς αἰῶνες. Ἀμήν.
[1] Εὐεργετινός, Βιβλίο 3ο, ὑπόθεση 38, παρ.
Α΄, 10-14.
Α΄, 10-14.
[2] Ἐξ. 32, 29.
[3] Ἰω. 13, 8.
[4] Ἐξ. 32, 27-28.
(Ὁσίου Πέτρου τοῦ Δαμασκηνοῦ, Φιλοκαλία τόμ. Γ΄, σελ. 241-243, ἐκδ. Τό Περιβόλι τῆς Παναγίας)